In de gemeenteraad van morgen 14 maart zal de meerderheid beslissen tot aankoop bij het Vlaamse Gewest van alweer een stukje grond om een doortrekkersterrein voor woonwagenbewoners (zeg niet: zigeuners!) in te richten aan “De Kromme Olm”. Dat is aan ringlaan R8 (hoek met Izegemsestraat), vlakbij de WAAK, de Warande en het Ring Shopping Center.
Hoog tijd voor een beetje terminologie rondom “zigeuners”.
Een doortrekkersterrein dient men te onderscheiden van een pleisterplaats.
Tot op heden maken woonwagenbewoners in onze streek noodgedwongen gebruik van zgn. pleisterplaatsen. Dat zijn terreinen die normaal niet bestemd zijn voor woonwagens. Bijvoorbeeld een parkeerterrein, een doodlopende weg, een braakland. In het verleden is daar al wat commotie rond ontstaan, bijvoorbeeld in Marke, en aan de Hallen. Niemand wil “zigeuners” in zijn achtertuin. Hoogstens wel een schilderij van een zigeunervrouw en een schattig huilend meisje. Dat traantje !
Doortrekkersterreinen zijn letterlijk bestemd en ingericht voor het tijdelijk plaatsen van verkeerswaardige woonwagens.
Ik ken de laatste stand van zaken niet goed (dat Vlaams Minderhedencentrum munt niet uit in het geven van actuele cijfergegevens) , maar meen te weten dat er in onze provincie nog altijd geen doortrekkersterreinen zijn. Wellicht ook niet in heel Vlaanderen. Er zijn wel plannen in bijvoorbeeld Dendermonde, Gent, Oudenaarde, Antwerpen.
In onze provincie was het oorspronkelijke idee dat er tegelijk met Kortrijk ook doortrekkersterreinen zouden komen in Brugge, Roeselare, Oostende en Ieper. (Over de stand van zaken in die andere gemeenten heerst complete radiostilte.)
Nu Kortrijk weer een stapje verder zet om te komen tot een doortrekkersterrein is het nuttig om dit te weten: veel ervaring met doortrekkersterreinen hebben gemeenten dus niet.
Kortrijk wordt een pilootgemeente.
In Vlaanderen zijn er wel heelwat gemeentelijke residentiële woonwagenterreinen. Zowat 28
met in totaal ongeveer 415 standplaatsen. Variërend van 5 standplaatsen (Puurs) tot 52 (Genk). De woonwagenbewoners op zo’n terrein zijn in principe sedentair en beoefenen er ook ambtelijke en/of commerciële activiteiten. Vaak zijn die “campings” heel goed uitgerust en liggen er netjes bij. Mortsel is een schoolvoorbeeld.
Men schat dat er in Vlaanderen ongeveer 750 woonwagengezinnen (2.000 mensen) zijn.
Jaarlijks zouden er evenwel zowat 1.100 gezinnen rondhossen in Vlaanderen. Echte routes zijn moeilijk te omschrijven. Wel volgen nomadische gezinnen autosnelwegen, grootsteden en kustgebied.
Hollanders nu even niet meegerekend, onderscheidt men drie soorten woonwagenbewoners.
Het meest talrijk zijn de “voyageurs“. Dat zijn in feite hele of halve autochtonen die een of ander raar handeltje drijven. De “schareslijpers”, de “vertinders”. Van die gasten hebben we (eenzame huismoeders) geen schrik. Ze wonen trouwens op residentiële terreinen of in gewone huizen. Ze spreken een soort nederlands met bargoense termen. En ze weten welk vlees ze in de kuip hebben. (Bestaan ze nog?)
Dan heb je de “manoesj“. Dat zijn wel zigeuners, maar nog niet helemaal de echte. Ze zouden zelfs een gemengd huwelijk durven aangaan, en hun tweede taal is nederlands.
De typische zigeuners waar we wel bang voor zijn zijn de “Rom“. Dat zijn echte gesloten clans. Hun eerste taal is Romanes, een taal die verwant is met het manoesj.
(De Rom zijn geen Roma! Roma zijn zigeuners uit Oost-Europa. Ze willen meestal een echte woonst.)
GADGO
Eigenlijk vinden de echte zigeuners ons, sedentaire autochtonen, ook maar een raar volkje.
Zij noemen ons “gadgo” en dat betekent “boer”. Dit is niet denigrerend bedoeld: men wil gewoon zeggen dat wij “burger” zijn, “niet-zigeuner”.
In de ogen van de Rom zijn we ook niet echt te vertrouwen. En van goed leven hebben we weinig verstand. Wij, gadgo’s, denken altijd aan morgen. Zijn voortdurend aan het plannen, horloge bij de hand. We zijn niet bestand tegen de grilligheden van het leven. Gehoorzamen blindelings aan het gezag.
We zijn in genendele flexibel, mankeren alertheid, kunnen niet pragmatisch handelen, onderhandelen en overtuigen.
We zorgen niet goed voor onze kinderen en oudjes.
We zijn zelfs niet al te proper. Ook niet op moreel gebied. (In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is zuiverheid – “marimé” – voor echte zigeuners een heel cruciale kwestie. En dat zwerfvuil dan?? Gadgo, je hebt het weer niet begrepen! Dat zwerfvuil dat wij achterlaten ligt in een andere wereld, niet die van ons.
Een grote – niet beantwoorde – vraag is of de echte Rom wel zal willlen komen naar dat doortrekkersterrein aan de Ring.
Er circuleert nu al een soort modelreglement voor woonwagenterreinen. En dat is uitermate streng.
Vooreerst moet het woonwagengezin met naam en toenaam een voorafgaandelijke aanvraag indienen om een standplaats te verkrijgen. En als er nu iets is wat zigeuners niet graag doen, dan is het wel zich laten registreren. Te begrijpen. Men heeft ooit een keer geprobeerd om ze uit te roeien. Bij het minste formulier dat ze moeten invullen zijn ze met de noorderzon vertrokken. (In Kuurne is dat de taktiek om ze weg te jagen.)
Ze moeten vertellen hoelang ze zullen blijven. Geen Rom die dat op vandaag al weet!
Er is een huishoudelijk reglement dat moet nageleefd. Met bepalingen omtrent het houden van dieren, toegelaten stoffen of installaties, geluidsoverlast, verkeersvoorschriften.
Op dat terrein komt er een toezichter. Bewoners moeten standgeld betalen. (In Leuven bijvoorbeeld 32,50 euro per maand. In Mortsel 38 euro.) Voor het ophalen van het huisvuil dienen ze zich te schikken naar de gemeentelijke bepalingen. In Kortrijk dus vuilniszakken kopen met teksten op die zij niet eens kunnen lezen en misschien nog schunnigheden verkondigen ook. (Tekst van Tom Lanoye: “Kom, steek mij vol, het kan, het mag…”)
Als ze vertrekken wordt er een staat van bevinding van het terrein opgemaakt. Met sancties. Bijvoorbeeld: nooit meer terugkeren.
GADGO! JE BENT GOED ZOT ZEKER ?
Dat ik me daar zal laten inschrijven?
P.S.
Dat zou dus het toppunt kunnen worden. Dat de zigeuners gewoon niet willen komen naar dat terrein.
Terwijl naar het schijnt de bewoners van “De Kromme Olm” nu al de waarde van hun huizen schrikbarend zien dalen.