De prehistorie / eerst bemoeienissen vanuit de politiek
Preetjes molen in Heule is een vlaszwingelmolen gebouwd in 1866 door Ivo Deprez. In de streek stonden in die tijd wel meerdere van die molens maar dit exemplaar is, niettegenstaande allerhande calamiteiten (brand, oorlogsschade, verwaarlozing), als enige van dit soort overgebleven.
In 1934 kon baron Jean-Baptiste de Bethune (vader van Manu en dus grootvader van huidige provinciaal deputé Jean) het verval van de molen niet meer aanzien en hield hij een pleidooi voor de redding ervan. Jean-Baptiste had namelijk een trieste afbeelding van de wegkwijnende molen gezien in het blad “Patriote Illustré”. Hij besteedde – na een tevergeefse oproep om subsidies – uiteindelijk zelf een paar duizend franken (in die tijd!) om het dak en de zijkanten van de molen te vernieuwen.
Jean-Baptiste was een politieker (ooit schepen in Marke) zodat we zijn optreden kunnen aanzien als een eerste (financiële) tussenkomst van de politieke wereld in de geschiedenis van de molen.
Nu moeten we, in dit opzicht althans, een sprong maken naar 1957.
Het gemeentebestuur van Heule (toen nog autonoom) is er in mei van dat jaar in geslaagd om een speciaal lastenkohier op te stellen voor de restauratie van de molen. (Merkwaardig: de burgemeester Christian Goethals is van adel. Notabelen hebben blijkbaar iets met erfgoed.) Met die studie is een technische raadgever (Marcel Braet) jarenlang bezig geweest. De daaruit voortvloeiende werken werden opgeleverd in mei 1959.
Het is een eerste voorbeeld van traagheid van bestuur in de geschiedenis van de molen.
Het Heulse gemeentebestuur had wel nog grootse plannen, maar die zijn niet uitgevoerd. Men wou van de molen een klein publiek museum maken met als thema ‘vlas in de oudheid’.
Zowat vijftien jaar lang gebeurt er dus niks.
Ter gelegenheid van het Europees Jaar van het Bouwkundig erfgoed (1975) werden er nog wat dringende herstellingswerken aangepakt.
Hoeveel het Heulse gemeentebestuur in totaal heeft besteed aan sporadische werken aan de molen is wellicht te achterhalen in het stadsarchief.
De jaren ’90 / bemoeienissen van de heemkundigen
Ook tussen 1975 en 1992 gebeurden er alweer niet de minste onderhoudswerken. De politiek liet het afweten.
De Heemkundige kring “Langs d’Heuleboorden” slaat nochtans alarm in de jaren ’80. Publicaties in het halfjaarlijks tijdschrift “Heulespiegel” proberen de aandacht te trekken van de provincie en het bestuur van ‘Monumenten en Landschappen’ op de ellendige staat waarin de molen verkeerde.
Een uitgebreid artikel in 1990 van de hand van Luc Soens brengt een aantal mensen van de Heemkundige kring, de Cultuurraad, de VVIA (met de betreurde Adriaan Linters!), de Koning Boudewijnstichting, het stadsbestuur en zelfs de eigenaars samen rond de tafel.
Uit die gesprekken ontstaat op 15 november 1990 officieel de vzw “Vrienden Van Preetjes molen”. De statuten zeggen dat men de vlasmolen wil behouden, restaureren, valoriseren en wetenschappelijk bestuderen. (Gewone leden storten 5 euro, steunende leden 20 euro, beschermende leden 59 euro.)
De vzw slaagt er in1992 in om de molen in erfpacht te krijgen, nog wel voor een symbolische frank en tot in 2024 (!).
In hetzelfde jaar worden enkele noodzakelijke instandhoudingswerken uitgevoerd (het dak wordt waterdicht gemaakt). Uit een studie van architect Freddy Roose blijkt alras dat ingrepen uit het verleden niet geheel professioneel waren, tevens niet conform met de oorspronkelijke toestand.
Een ernstige restauratie van zowel de boven- als de onderbouw drong zich op. Werkzaamheden gebeurden in twee fasen en duurden van 1993 tot 1996. Op 8 oktober van dat jaar 1996 kon men eindelijk een “draaivaardige” molen inhuldigen, met het passende bijzijn van de nodige prominenten.
Men zou denken: eind goed, alles goed.
Maar in 2010 was het weerom prijs.
In dat jaar kreeg de molen een grondige onderhouds- en schilderbeurt, en dit om te pronken als nooit te voren. Molenbouwer toen was Eric Verleene. Van die werken kennen we de geraamde kostprijs: 26. 000 euro. De vzw zou instaan voor 20 procent maar hoopte op een tussenkomst van Stad.
Heel het gedoe wordt evenwel te zwaar voor de vrienden van de molen.
—–
In een volgend stuk vertellen we hoe Stad eindelijk een eind stelt aan het hele flipflopgebeuren rondom die molen in Heule.
Naar aanleiding van het 150 jarig bestaan van het erfgoed vraagt de vzw “Preetjes Molen” in 2016 aan Stad Kortrijk om de vlasmolen aan te kopen. Er zijn alweer dringende onderhoudswerken nodig.
Van nu af aan kunnen we – serieus gedocumenteerd – beginnen met het vermelden van wat die vlasmolen ons zoal kost. Alhoewel, toch weer niet helemaal…
Stad geniet van een voorkooprecht op de molen voor de (te indexeren) prijs van 200.000 BF en nog 50.000 BF voor de grond. In 2016 gaat dat omgerekend om een geschatte aankoopprijs van 12.000 euro.