Dat bericht staat letterlijk sinds 27 januari te lezen op www.kortrijk.be, de officiële website van Stad.
Vandaar ook dat u hier op KW voor een tijdje zult verstoken blijven van informatie + duiding + commentaar over het cameraplan dat is voorgelegd aan de drie gemeenteraden van de politiezone VLAS. Laat ons rustig afwachten wat voor agendapunt de Kortrijkse Raad van 14 februari zal voorgeschoteld krijgen. Pas dan zullen we als Kortrijkzanen weten waar we aan toe zijn, en officieel inzage krijgen in de notulen van twee schepencolleges die het dossier hebben behandeld. (Vorige woensdag en volgende week woensdag, dan gaat het over de camera’s van het PARKO-bedrijf.)

Waarom – zo vraagt menig lezer zich af – is op KW nog geen desnoods pittig verslag uitgebracht over die gemeenschappelijke vergadering (26 januari) van de raadsleden uit Kortrijk, Kuurne en Lendelede? Heel eenvoudig. Omdat onze senior-writer er niets van heeft verstaan. Kon nauwelijks horen wat er zoal werd verteld. De akoestiek in de gotische zaal van het stadhuis is waarlijk erbarmelijk en de micro’s (die vaak niet eens werden gebruikt) zijn dringend aan vervanging toe. Waar zitten die luidsprekers?

Nog vóór de vergadering van de VLAS-raden achtte onze loco-burgemeester BORAT het nodig om een persconferentie te beleggen. Altijd handig. Pers noteert. Pers weet nergens van. Lybeer beweerde dat tien nieuwe camera’s zouden volstaan – waarvoor? – en bestempelde wat kortrijkwatcher daarover eerder wist te melden (35 à 40 exemplaren stond er in het cameraplan) als volslagen onzin. Tien nieuwe, ja. Vijf vaste en vijf mobiele. In het rekensommetje van Lybeer moet men er wel die vier nieuwe bijtellen, in vervanging van de oude op het Schouwburgplein.
Volgens “Het Nieuwsblad” van vandaag zou de loco-burgemeester wat hebben ingebonden onder invloed van titelvoerend burgemeester De Clerck (afwezig op de vergadering van 26 januari) en om de alles omvattende eisen van de VLD-coalitiepartner wat te counteren. De VLD-fractie – totaal gedomineerd door minister Q, voorheen libertair – wil zowat overal camera’s ophangen, ook op de invalswegen en het liefst nog met nummerplaat- en persoonsherkenning.

Lybeer sprak voor zijn beurt, of zegt in feite niet alles. Hij is geen burgemeester, toch? NEEN. Hij is wnd.
Op de Kortrijkse website lezen we dat er na een technische studie zal overgegaan worden tot “een eerste reeks van locaties”. En korpschef Eeckhout had het op de vergadering wel degelijk over meerdere mogelijke locaties. Hij zei nog dat er aan de gemeenteraad zou gevraagd worden om een principiële stellingname over de vraag of er cameratoezicht zou komen over het hele grondgebied. Daarna zou er een studie komen die zou leiden tot concrete maatregelen qua soorten camera’s en locaties. Althans, zo hebben we het min of meer verstaan.
Kijk eens, als we vanuit de lectuur van internationale studies over cameratoezicht van iets zeker zijn inzake het effect van camera’s is het wel dit: 10 camera’s leiden tot 40 camera’s.

Politie heeft het dossier cameratoezicht ondersteboven aangepakt.
Men heeft een accidenteel en recent probleem van straatcriminaliteit aangewend om onmiddellijk te poneren dat als enige oplossing ter bestrijding ervan (of preventie?) naar voren komt: het ophangen van camera’s over de hele binnenstad, plus de aanschaf van mobiele camera’s.
We weten nu wie zich bij de politie onledig houdt met het dossier. Dat is commissaris Aster Buysschaert. Het is onze innige overtuiging dat hij nog altijd geen duizend bladzijden literatuurstudie over cameratoezicht op openbaar domein achter de kiezen heeft. Nochtans allemaal gratis en voor niks te lezen op het internet.

Wat was de logische gang van zaken geweest in dit dossier?
Het Politiecollege had er veel beter aan gedaan om van in den beginne (jaren geleden) over te gaan tot het inschakelen van een onafhankelijk (liefst buitenlands en ervaren) studiebureau. Met de fundamentele vraag: heeft Kortrijk cameratoezicht nodig? Zo ja, waarom, waar, wanneer, hoe en hoelang? En wat moet dat kosten? Zijn er misschien alternatieven? Dat is iets heel anders dan een pure technische studie. Dat adviesbureau zou zich minstens terdege nog afvragen wat politie bedoelt met “verschuiving van (gelijkblijvende) criminaliteit naar straatcriminaliteit”. Nog geen cijfers hierover prijsgegeven tot op vandaag. Maar wat is dat toch: die nieuwe categorie “straatcriminaliteit”?

Het antwoord op al die vragen had weleens verrassend en origineel kunnen zijn. Dat studiebureau zou natuurlijk allereerst onderzocht hebben wat de effectiviteit is geweest van de bestaande camera’s. (Een recente evaluatie van de camera’s in Rotterdam beslaat 150 bladzijden. Dit terzijde. Natuurlijk, niet te vergelijken met Kortrijk, maar we hebben het hier over wat wetenschappelijk, kwaliteitsvol onderzoek vermag.)

Zeg.
Wat ons als geïnteresseerde Kortrijkse burger enorm stoort is de vaagheid en zelfs leugenachtige berichtgeving over de kostprijs van cameratoezicht op openbaar domein. Tot 25.000 euro per camera voor aankoop, plaatsing en transmissie? Er zijn nog duurdere beschikbaar hoor. Men verzwijgt de indirecte kosten. En er zouden bijvoorbeeld zogezegd geen personeelskosten zijn, of er is geen behoefte aan extra-personeel. Nog vandaag lazen we op de website van een gerenommeerd Amsterdams adviesbureau dit. Als je gedurende 24 uur live toezicht wil hebben, dan zijn daar minstens 6 (geschoolde) personen voor nodig en kost dat 1 miljoen per jaar aan (bruto)loonkost.

P.S.(1)
De papieren pers is weer bezig. Altijd maar opnieuw op zoek naar voorstanders van cameratoezicht. Zonder enige genuanceerde vraagstelling. En altijd opnieuw laat men een stuk of twee handelaars en café-bazen aan het woord, kortrijkzaans die zichzelf als spreekbuis achten van de bevolking, of als dusdanig door journalisten wederzijds zijn geacht. Zie “Het Nieuwsblad” van vandaag. De schoenwinkelmadam en de slager zijn pro. Cafébazen van de Vlasmarkt ook min of meer, maar niet aan hun voordeur. Wat moet je daar nu eigenlijk mee? Pers vraagt nooit aan de mensen: wanneer zag u laatst nog een wijkagent? weet u hoeveel al die camera’s in uw straat zullen gaan kosten? wat zou u doen met al dat geld?

P.S. (2)
Korpschef erkent nu dat het met de camera’s op het Schouwburgplein ging om “een verkeerde investering”. Wie is hiervoor verantwoordelijk? Is de firma hierover gevat? Waarom zijn er niettemin voor duizenden euro’s bijkomende kosten gemaakt? En herinnert er zich nog iemand hoe die camera’s door de korpschef destijds op gejuich werden onthaald? Men zou tot aan het stadhuis wagens herkennen. En nog dit. De camerawetgeving verplicht om bestaande camera’s na drie jaar te evalueren. Dat moest dus gebeuren in 2008. Het is niet gebeurd, ofwel werden de resultaten geheim gehouden.

P.S. (3)
Geheugen wat opfrissen. In de gemeenteraad van juli 2004 konden slechts 26 raadsleden instemmen met de plaatsing van camera’s op het Schouwburgplein. Een aantal hielden een plaspauze of waren verontschuldigd. Schepen Leleu zei nog dat het niet in de bedoeling lag om er nog meer te plaatsen.

Gisteren barstte onze onderzoeksjournalist (Dieppe Throot) nog in tranen uit bij het lezen van het pleidooi van politie om overal in de binnenstad – later in een tweede fase ook op invalswegen en nog zowat plaatsen waar we met zijn allen komen en gaan – camera’s op te hangen. Die passage waarbij als argument is gebruikt dat iedereen het doet en dat Stad daarom niet kan achter blijven. In Duitsland en de Scandinavische landen staat men afkerig tegenover de inzet van cameratoezicht op openbaar domein. In Engeland wordt het aantal camera’s teruggeschroefd. In Nederland is de hype voorbij. In Vlaanderen meent de VVSG te weten dat er 33 gemeenten geen camera’s wensen. (En hoeveel zouden er niet zijn alwaar men het onderwerp gewoon laat rusten?)

Raadsleden, schepenen, burgemeesters, BURGERS zijn daar allemaal tegader niet over geïnformeerd.
(In “Het Laatste Nieuws” van vandaag doet waarnemend burgemeester Lieven Lybeer er zijn beklag over dat het rapport van de korpschef alhier is “uitgelekt”. Genaamde Borat heeft waarlijk het politiek bewustzijn van een ongepelde garnaal.)

Vandaag heerst er vooral hilariteit op onze KW-redactie bij het herlezen van de nota van de korpschef.
Dat technische gedeelte van het werkstuk getuigt van een ontroerende eenvoud. De beschrijving van camerasystemen bijvoorbeeld.
Volgens de “studie” bestaan er vaste en verplaatsbare camera’s. Bij de vaste worden slechts twee soorten vermeld. Bij de “verplaatsbare” toont men een foto van een camera op een paal, gemonteerd op een karretje dat bijna de omvang heeft van een kleine caravan. Tekenend voor het gehalte van de studie is dat men zich vergist in de terminologie. Die verplaatsbare camera waarover men het heeft is in feite een mobiele camera.
Over de meer recente “intelligente” camerasystemen heeft men het niet. Men denkt voorlopig niet aan gezichtsherkenning en nummerplaatherkenning. Of aan nog wat anders. Nu is het zo dat in steden die fervent voorstander zijn van cameratoezicht er een onweerstaanbare drang heerst om steeds “betere” camera’s in gebruik te nemen. Met de verdoken medewerking van de veiligheidsindustrie. Mechelen is daar een uitstekend voorbeeld van. Bart Somers (VLD) wil nu niet enkel personen en nummerplaten herkennen, maar ook aan geluidsdetectie doen. Uiteindelijk streefdoel van de burgemeester is zelfs om via soort trajectcontrole op termijn personen uit de stad te weren! Als het van onze Kortrijkse VLD afhangt gaan we alhier ook naar dit soort middeleeuwse toestanden. Toen werden melaatsen en arme lieden (kansarmen) buiten de poort gezet. (Zie nog “Het Nieuwsblad van vandaag. VLD-raadslid Anthony Vandenberghe heeft het over het aanpakken van “ongewenste bezoekers”, meer speciaal uit de grensstreek)

De politionele nota heeft het ook even (alweer summier) over de kostprijs.
De eerste installatiefase alleen al zou met 35 à 40 camera’s van 800.000 euro tot één miljoen euro kunnen kosten. Deze informatie is volkomen misleidend. De raming slaat enkel op de aankoop van de camera’s, de plaatsing en de transmissie. Over andere, indirecte kosten zwijgt men zedig. Wel mogen we de onderhoudskosten niet vergeten, zegt de nota.
In een onderbouwd dossier zou men het uitvoerig kunnen hebben over twee soorten van kosten.
1. De zgn. incidentele kosten. Dat zijn die voor de aanschaf van de camera’s, de infrastructuur die daarmee gepaard gaat (palen, graafwerken, glasvezel, draadloze verbindingen), de inrichting van de leeskamer, de verplaatsingskosten (hinder wegwerken in het blikveld).
2. De zgn. vaste kosten. Het personeel (ook opleiding) ! Het onderhoud en de schoonmaak. De verzekering. De herstellingen. De datatransmissie. De nodige nevenactiviteiten (bijv. betere verlichting).

Korpschef vermeldt als enige bron van bijkomende kosten de verdubbeling in oppervlakte en de herinrichting van de dispatching. Hoeveel beeldschermen komen er daar? Hoeveel observatoren? (Een ploegdienst met één toezichter gedurende 24 uur kan 300.000 euro per jaar kosten.) In de nota wordt zelfs gesuggereerd dat cameratoezicht op termijn geen verhoogde personeelsinzet zal vergen vermits het aantal misdrijven zal dalen. In hemelsnaam, wie heeft er die nota van de korpschef opgesteld??
Voorstanders van camera’s op openbaar domein zijn zeer beducht om de ware kosten van het systeem toe te lichten.
Tekenend in de nota is dat men bij een aantal andere centrumsteden daarover informatie heeft opgevraagd. Een aantal steden (Roeselare, Sint-Niklaas) liet nog niets weten. Van de andere is het antwoord onvolledig, en daardoor leugenachtig.

Als gemeenten afzien van cameratoestanden gaat het nogal dikwijls omwille van de gigantische kosten. De vraag is dan: wat zouden we met dat geld anders kunnen doen om (straat)criminaliteit terug te dringen?
Ja, dat is de vraag.
De politionele nota ontwijkt die afweging volkomen. De afweging namelijk of de ingezette (financiële) middelen wel in verhouding staan tot het doel dat men wil bereiken. Dat is de eis van proportionaliteit. Daarnaast dient een mogelijke inzet van camera’s te voldoen aan de eis van subsidiariteit. Morgen moeten onze raadsleden beoordelen of het na te streven doel (straatcriminaliteit tegengaan of nog wat anders?) wel vraagt om cameratoezicht. Wat zijn mogelijke alternatieve veiligheidsmaatregelen? Heeft men daar wel over nagedacht? Kan men het beoogde resultaat bereiken met minder ingrijpende – of andere – maatregelen? De nota van de korpschef laat ons daarover totaal in het ongewisse.

Politie wil gewoon nog meer gadgets.
Zeg. Hoeveel agenten zou men kunnen aanwerven met 1 miljoen en later veel méér euroots?
De recherche bijvoorbeeld is hier ondermaats. De vorming van onze wetsdienaars evenzeer.

P.S.
Het Kortrijkse schepencollege agendeert morgen woensdag 26 januari pas VOOR HET EERST het punt “camera’s op niet-besloten plaatsen”. Bewijst alweer met hoe weinig ernst en diepgang het dossier wordt behandeld. Dezelfde dag ’s avonds om 20 uur vergaderen de raadsleden van de drie gemeenten van de politiezone. Komt het College met een collegiaal standpunt naar buiten?

De politie wil met een nota de gemeenteraden van Kortrijk-Kuurne-Lendelede overtuigen om in een eerste fase over te gaan tot de installatie van wel 40 camera’s, althans in de straten en pleinen van de Kortrijkse binnenstad. Voorlopige en onvolledige raming van de kostprijs neigt naar één miljoen euro.

Dat werkstuk is al meteen om één fundamentele reden waardeloos. Men gaat geheel niet in op de vraag naar effectiviteit van de bestaande camera’s op het Schouwburgplein en in de tunnel van de Doorniksestraat. Dat zou toch een eerste hoofdstuk moeten zijn in een studie die naam waardig? Een studie waarbij men adviseert om nog meerdere tientallen camera’s in te zetten op niet besloten plaatsen. Elke evaluatie van die camera’s ontbreekt. Men heeft het er zelfs niet over. Wat waren de doelstellingen van dat cameratoezicht? Zijn die bereikt? Is de objectieve en subjectieve veiligheid aldaar toegenomen? En hoeveel heeft het systeem tot op heden eigenlijk al gekost? Geen woord daarover. Kortrijkwatcher vermoedt zelfs dat men niet eens in staat is om cijfermatig materiaal ten beste te geven over geregistreerde incidenten/delicten en de al of niet succesvolle verwerking ervan. Is er wel een nulmeting gebeurd?

De vergadering van aanstaande woensdag van de raadsleden uit de politiezone VLAS zou om die reden al meteen kunnen worden opgeheven. Wat moet men in godsnaam aanvangen met een vraag naar nog meer inzet van cameratoezicht als geeneens is bewezen dat de bestaande middelen hebben gewerkt?

De nota van de korpschef is absoluut geen studie die uitblinkt inzake wetenschappelijk gehalte. We vragen ons af wie die heeft gemaakt. Wat die mens zoal heeft gelezen en eventueel onderzocht. Is er wel een onderzoeksbureau ingeschakeld? Een onafhankelijk deskundige geraadpleegd? Of heeft men zich louter laten bijstaan door een leverancier van bewakingscamera’s? De veiligheidsindustrie die het natuurlijk vertikt om te verwijzen naar kritische rapporten over cameratoezicht op openbaar domein. En of die bestaan! Steeds meer eigenlijk. De hype is feitelijk al wat voorbij, over zijn hoogtepunt heen, maar dat is alhier bij politie nog niet doorgedrongen. Op het internet kan men lijsten vinden van steden of gemeenten die paal en perk willen stellen aan die steeds meer gesofisticeerde en duurdere systemen. New Orleans – of all places – houdt ermee op! De nieuwe regering in Engeland – bakermat van cameratoezicht – wil het aantal camera’s in de steden afbouwen. (Men stelde daar vast dat er elk jaar per 1000 camera’s één misdaad opgelost raakt.) In een vergelijkbaar buurland als Nederland stijgt de scepsis in vele gemeenten. (Leiden is een actueel mooi voorbeeld: de gemeenteraad is mordicus tegen terwijl de burgemeester een warme voorstander is.)

Een enkele keer verwijst de nota van de korpschef naar een of andere studie. Maar dan zonder enige bronvermelding.
“Studies leren dat..,” zo lees je dan. Of: ” Uit onderzoek blijkt…” Welke studies, welk onderzoek? Waar? Dieppe Throot, de onderzoeksjournalist van Kortrijkwatcher heeft al duizenden bladzijden gelezen over de problematiek. En wat heeft hij daaruit geleerd, zul je zeggen? Dat evaluaties van cameratoezicht over de vraag of dat toezicht werkt niet simpel met ja of neen is te beantwoorden. Er zijn gevallen waar de effectiviteit eenvoudig weg niet is vast te stellen. Het is niet eenvoudig. Criminaliteit evolueert. Er zijn trends. Nieuwe tactieken. Tijdstippen en plaatsen veranderen. Het aandeel van camera’s in de bestrijding van criminaliteit – in een algeheel pakket van maatregelen – is moeilijk aan te wijzen. In Nederland zijn meta-evaluaties van gemeentelijke evaluaties gemaakt. Welnu, die laten geen eenduidig beeld zien van de effecten. Men komt zelfs tot tegenovergestelde conclusies, of … tot geen enkele. Bepaalde evaluaties door gemeenten worden met de grond gelijk gemaakt.

Weet u wat er om te huilen is, bij het lezen van de politionele nota over cameratoezicht in onze stad?
Dit.
“Ongeveer alle steden en grotere gemeenten werken met cameratoezicht. Een centrumstad zonder camera’s wordt een stad met concurrentieel nadeel van minder pakkans en ontrading waardoor criminelen gelokt worden naar deze minder beveiligde omgeving.”
De nota geeft hierover – met betrekking tot Kortrijk of elders – geen enkel bewijs. Er is zelfs een contradictie te bespeuren in de tekst. Opeens heeft men het over mogelijke verplaatsingseffecten. En dan staat er dit te lezen: “Er is geen eenduidig antwoord op de vraag of camera’s leiden tot een verschuiving van de criminaliteit. Er zijn aanwijzingen {sic} dat bij eigendomsmisdrijven geen of slechts een zeer geringe verplaatsing speelt.” Wel, laat dit nu toevallig tegenwoordig in Kortrijk de grootste plaag zijn inzake misdrijven: minstens één inbraak per dag.

Over de mogelijke neveneffecten van cameratoezicht is de voorgelegde nota ook weer weinig wetenschappelijk.
Daar is één, en slechts één soort van vermeld. De geografische verplaatsing van vormen van criminaliteit. Zo staat er nog: “Misdrijven tegen personen zouden zich daarentegen wel verplaatsen.” Nou, laat dit gezegd even gezegd zijn. Inzake deze vorm van straatcriminaliteit zijn daders (boefjes, vechters) onder invloed van drugs, alcohol, hevige emoties totaal niet bekommerd om de vraag of er op de plaats van het delict een camera staat.

(In een volgende editie van KW meer…)

Zoals gezegd zullen de raadsleden van Kortrijk, Kuurne en Lendelede volgende woensdag 26 januari de “studie” van de korpschef en zijn advies over cameratoezicht op niet-besloten plaatsen gezamenlijk aanhoren. Deze krant zal nog wel commentaar leveren bij deze summier uitgevallen nota. Een echte studie kan men het werkstuk niet noemen.

Maar wat zijn de plannen?
In een eerste fase komen volgende plaatsen in aanmerking voor het plaatsten van camera’s. (Vaste of mobiele en type: niet vermeld.) Conservatoriumplein, Tolstraat, Stationsplein, Schouwburgplein, Lange en Korte Steenstraat, Grote Markt, Wijngaardstraat, Zwevegemsestraat, Veemarkt, Plein en wellicht het Begijnhofpark. Voor later denkt men zelfs aan de Meensesteenweg, de Leiestraat, Overleiestraat, Gentsesteenweg, enz. De nota is onduidelijk. (Onlangs liet de politie in de pers toch uitschijnen dat de Oude-Vestingstraat prioritair is?)
Het ziet ernaar uit dat Kuurne en Lendelede voorlopig niet zullen geteisterd worden door cameratoezicht. De korpschef erkent nu zelf dat die gemeenten inzake misdrijven op de openbare weg “nauwelijks in beeld komen”. Misdrijven op openbare weg. Wat zijn dat?

Hoeveel moet dat kosten?
Ha. Ook op dat punt is de voorgestelde nota niet zeer accuraat. Zonder dat is aangeduid om wat voor soort camera’s het gaat schat men de kostprijs “zeer algemeen” op 20 à 25.000 euro per camera. Let wel: het gaat hier puur om de aankoop van camera’s, de plaatsing en de transmissie. Zoals hier op KW sinds lang is voorspeld kon geen berekening gemaakt van de indirecte kosten. Men beweert zelfs dat er geen bijkomende personeelskosten zouden zijn. Opvallend in de nota is wel dat de korpschef wil wachten met de installatie van camera’s die aan nummerplaatherkenning en gezichtsherkenning kunnen doen. Het systeem staat nog niet 100 procent op punt, zo zegt hij.
Men denkt voorlopig aan de plaatsing van 35 à 40 camera’s, en raamt het budget voor de eerste fase op 800.000 tot één miljoen euro. (Zal Kuurne en Lendelede willen mee opdraaien voor die kosten?)

Wat is de timing?
De aanbesteding moet klaar zijn tegen juli. De plaatsing gebeurt in de maanden september-oktober. Dan volgt er een testfase en worden de camera’s definitief in gebruik genomen begin volgend jaar.

In een volgend stuk alhier zal deze krant enkele beschouwingen wijden aan het werkstuk van de korpschef.
Alleen al het feit dat de bestaande camera’s niet zijn geëvalueerd is een reden om het huiswerk van de korpschef een dikke NUL te geven.