Ondernemers (VOKA) en zelfstandigen (UNIZO) en partijen (VLD) zijn fel gekant tegen gemeentelijke bedrijfsbelastingen. Men noemt ze ronduit pestbelastingen. Zoals die op reclamedrukwerk.
Het Vlaamse regeerakkoord van 2004 bevatte al de wil om een fiscaal pact met gemeenten en provincies af te sluiten teneinde te komen tot een meer bedrijfsvriendelijke fiscaliteit bij lokale besturen. Ook premier Verhofstadt kondigde met zijn regeringsverklaring van oktober 2006 een fiscaal pact aan met de gemeenten.
Vandaag heeft de Vlaamse regering een aantal engagementen genomen in het kader van de bedrijfsvriendelijke fiscaliteit. De afbouw van de onroerende voorheffing op materieel en outillage zal door het Gewest worden gecompenseerd. Het niet meer heffen van belastingen op personeel en kantoren. Unizo reageerde al prompt met de klacht dat de huidige maatregelen vooral grote bedrijven en geen zelfstandigen ten goede komen.
En gemeenten willen alleszins alle mogelijke compensaties wanneer bepaalde belastingen verboden worden.

Een en ander is hier de aanleiding om even een overzicht te geven van de Kortrijkse specifieke bedrijfsbelastingen.
Die oefening is nog nog nooit gemaakt en kan nuttig zijn bij de komende budgetbesprekingen voor 2008.
Zijn er geschrapt? Zijn de onvangsten terzake misschien gestegen?
Laat ons de stand opnemen zoals die te zien is in de begroting van dit jaar.

Traditioneel onderscheidt men in de Vlaamse gemeenten 39 specieke gemeentelijke bedrijfsbelastingen.
Voor Kortrijk tel ik er uit die lijst een 14-tal.
Deze met de hoogste belastingontvangsten zijn: 1) verspreiding van reclamedrukwerk (800.000 euro), 2) ophalen nijverheidsvuil en grof vuilnis (711.000 euro), 3) andere belastingen op gebruik openbaar domein (480.000).
Verder hebben we nog de belasting op kermiskramen en wagens (226.000), op vertoningen (210.000), op reclameborden (156.000), het plaatsrecht op markten (117.000), dagbladkiosken en frituren (47.000), wegwijzers (29.000), openblijven drankgelegenheden na sluitingsuur (27.000).
Volstrekt te verwaarlozen zijn de belastingen op vervoer met taxi’s (5.000) en privéclubs (600 euro).

Let wel: het gaat hier om geraamde bedragen. In de jaarrekeningen ziet men dan achteraf bijvoorbeeld dat belastingen op terrassen en op drankgelegenheden na sluitingsuur nauwelijk zijn geïnd.

Er zijn nog Kortrijkse bedrijfsbelastingen die tot de categorie “andere” behoren.
Belasting op leurhandel (500 euro !), op agentschappen voor weddenschappen (3.000 euro).
En de tweede hoogste belastinginkomsten uit het bedrijfsleven zouden we nog vergeten: het gebruik van de openbare weg voor publiciteit (800.000 euro!).

Bij de VVSG vindt men voor 2004 een vergelijking tussen de 308 Vlaamse gemeenten inzake de opbrengst van bedrijfsbelastingen. Kortrijk bekleedde toen de eerste plaats voor de belasting op het ophalen van bedrijfsvuil ! De tweede voor het verspreiden van reclamedrukwerk, en voor kermissen !

Het totaal van wat men in een begrotingsdocument aanziet als pure “belasting op nijverheid, handels en landbouwondernemingen” is voor dit jaar geraamd op 1.021.100 euro. (De rekening 2005 had het over 764.048 euro. )
Het gaat om véél meer, want die rubriek slaat slechts op 8 belastingen. En er zijn ook huurinkomsten (Hallen, KGM).

Ik zal de totale som even maken als het budget 2008 is gepubliceerd. Dan kunnen we vergelijken.
Er nog even op wijzen dat bedrijven (rechtspersonen) net als burgers natuurlijk ook onderhevig zijn aan vele andere ‘gewone’ , niet-specifieke bedrijfsbelastingen en retributies.

In het bestuursakkoord van de nieuwe coalitie CD&V en VLD is beloofd dat de globale belastingen geplafonneerd worden op het huidige niveau. En dat bepaalde heffingen zouden kunnen aangepast worden of zelfs geschrapt.
Bij de komende budgetbesprekingen voor 2008 kan hierrond een semantische discussie losbarsten. Zijn de ‘globale belastingen’ nu al of niet geplafonneerd? Zijn er nu een aantal “kleine taksen” wel geschrapt? En heeft men ter compensatie nieuwe inkomsten gezocht? (Zie nog vorig stuk.)
Maar: wat zijn belastingen?

Raar maar waar. De wetgever geeft geen bepaling van de begrippen belastingen en retributies. Ook in de rechtsleer is men het erover eens dat een scheidingslijn niet strikt te trekken is.
In onze gemeentebegroting bestempelt men in de rubriek “belastingen” alle heffingen meteen als belastingen. Bijvoorbeeld: belasting op wegwijzers. Op plaatsrecht op markten. Op het plaatsen van terrassen. Op parkeren. Op niet-bebouwde gronden. Op valse alarmmeldingen. Enzovoort.
Voor de belastingen op openbaar domein mogen we dan zelf kiezen of het gaat om retributies of belastingen. En van verhaalbelastingen is nergens sprake.
Binnenlandse Zaken geeft op een website ‘lokale fiscaliteit’ een overzicht van de bestaande heffingen in de Vlaamse gemeenten. Het is waarlijk curieus om te zien hoe dezelfde items in de tabellen de ene keer door gemeenten worden aangemerkt als retributies, een andere keer als belastingen.

Retributies
Onder retributie wordt traditioneel verstaan de vergoeding die de gemeentelijke overheid, volgens een bepaald tarief, van een persoon of instelling verkrijgt voor een dienst die aan die persoon of instelling door de gemeente wordt bewezen.
Voorbeelden zijn dan de retributie voor de afgifte van een verkavelingsvergunning, voor de afgifte van administratieve stukken.

Voor de omschrijving van een retributie kunnen volgende criteria gehanteeerd:
– het gaat om een billijke vergoeding van de kostpijs;
– voor een door de overheid verrichte dienst aan een particulier;
– in diens persoonlijk belang;
– en op zijn vrijwillige verzoek.

Was het allemaal maar zo eenvoudig.
Neem nu de afgifte van administratieve stukken.
Stel dat u een stuk moet aanvragen omwille van een wettelijke of reglementaire verplichting. Dan doet u dat niet vrijwillig. U hebt bijvoorbeeld die afgifte van een vergunning wettelijk absoluut nodig. Het tarief dat daarvoor betaalt is dan een belasting, en geen retributie. De kostprijs van een copie van een stuk opgevraagd omdat u in het kader van openbaarheid van bestuur iets wil weten is een retributie.

Stel dat behalve uw persoonlijk belang ook het algemeen belang gediend wordt door een dienstverlening van de gemeente.
Neem nu het feit dat de gemeente wegenwerken uitvoert in uw buurt. Dit is wellicht in uw belang, maar ook in het algemeen belang. De kosten die de gemeente op de aangelanden verhaalt is een belasting. De aanslagvoet is verhaalbelasting

Er zijn nog heffingen die ruimte laten voor een variatie tussen het begrip retributie en belasting.
Neem nu de heffingen op waterverbruik. De prijs van huisvuilzakken. De heffing op de verspreiding van niet-geadresseerd drukwerk. Het tarief voor gevaarlijke of andere honden.
Bij de bepaling van het tarief spelen mogelijk beleidsondersteunende factoren mee, bijvoorbeeld ter ontrading of juist ter stimulering van een bepaald bedrag.
Hier is de heffing niet meer te definiëren als een billijke vergoeding van de kostprijs, maar eerder als een fiscale maatregel.

Was het allemaal maar zo simpel.
Zo is de heffing van een gemeentebelasting op schotelantennes door Europa verboden. De Europese Commissie interpreteert zoiets als een ongeoorloofd protectionisme ten voordele van de kabeldistributie.
En verscheidene rechtbanken hebben de gemeentebelasting op GSM-masten in strijd gevonden met het gelijkheidbeginsel. Discriminerend ten opzichte van andere, gelijkaardige antennes of masten die niet aan een belasting onderworpen worden.
Parkeergeld wordt in de rechtspraak meestal beschouwd al een retributie. Maar wegens de depenalisering van bepaalde parkeerovertredingen kan een gemeente een administratieve sanctie instellen.
Waar u ook eens moet op letten is of u voor een of andere prestatie van de brandweer moet betalen. Naast brandbestrijding zijn er 22 interventies die verplicht kosteloos zijn. Andere (niet veel) dan zijn onderworpen aan een retributie.

Belastingen

Dit zijn krachtens algemene, officiële regels gevorderde, gedwongen en eenzijdige geldelijke prestaties van personen en instellingen die binnen een bepaalde periode aan de gemeente moet worden betaald en die bestemd zijn om het geheel van de gemeentelijke uitgaven te bestrijden.
Belasting is een verplichte, een gedwongen betaling. De ontvangsten hebben een algemene bestemming: de opbrengst kan niet aangewend om een welbepaalde uitgave te bestrijden.
Meest bekende zijn de aanvullende personenbelasting en de opcentiemen op de onroerende voorheffing.

Het onderscheid tussen belasting en retributie is van belang voor de vervolging bij niet-vrijwillige betaling.
Voor retributies moet men de regeling van het burgerlijk recht volgen. Dit is omslachtiger dan de fiscale procedure. Bij belastingen schept de administratie zelf een uitvoerbare titel (het kohier). Rechtspleging voor de rechtbank is aldus overbodig.
Vandaar dat gemeenten er baat bij hebben om allerlei heffingen als een belasting te beschouwen…

De bespreking – wat Gerrit Luts zaliger het koninginnedebat noemde – van het stadsbudget 2008 (de begroting) is uitgesteld tot 17 december. Een en ander was voorzien voor 10 december. Men zal nu op die dag wel een ‘gewone’ gemeenteraad bijeenroepen.

Dat uitstel was te verwachten als men ziet dat vandaag nog op de agenda van het Schepencollege allerlei retributies ter sprake kwamen, plus stadspremies in verband met wonen (worden ze afgeschaft?), plus het reglement over de heffing op onbebouwde percelen.
Het is namelijk zo dat het ontwerp van budget op zijn minst veertien dagen voor de zitting aan ieder lid van de gemeenteraad moet bezorgd worden. Raar is dat op 10 december toch al beleidsplannen ter tafel komen, terwijl het zo is dat een budget tegelijk een beleidsnota en een financiële nota omvat.

Maar wat is nu de semantische kwestie die bijna onvermijdelijk aan bod zal komen tijdens het begrotingsdebat?
De vraag wat belastingen zijn, verhaalbelastingen, en retributies.
Wat belastingontvangsten zijn.

Even herinneren aan de partijprogramma’s bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar.
De VLD wou minder belastingen innen. Afschaffing van de zogenaamde pestbelastingen, zoals die op reclamedrukwerk. Zelfs een korting op grondlasten voor nieuwkomers.
Terzake heffingen wou het CD&V-programma eigenlijk niets. Alleen maar “een gezond financieel beleid”.

Het bestuursakkoord tussen CD&V en VLD is natuurlijk de fundamentele tekst om bij de komende bespreking van het budget 2008 te oordelen over mogelijke nieuwe of gewijzigde heffingen.

Plafond

Wat stond er in het hoofdstukje “financiën”?
Allereerst dit: het stadsbestuur engageert zich tot een plafonnering van de globale belastingen op het huidige niveau.
Wat is dan het huidige niveau?
Volgens de begroting van dit jaar zou het totale bedrag aan belastingontvangsten 52,36 miljoen euro bedragen. Daarbinnen verwachtte men aan aanvullende belastingen (opcentiemen) alleen al 44,75 miljoen. Bij de tweede begrotingswijziging constateerde men bij de inkomsten uit de onroerende voorheffing een stijging van niet minder dan 1,4 miljoen euro.
Het geraamde totaal aan belastingontvangsten bedraagt dit jaar dus 53,82 miljoen.
Betekent een plafonnering van de globale belastingen dan dat men in de begroting 2008 niet boven dit bedrag mag komen? Dan zou men bepaalde heffingen (tarieven) moeten verlagen.

Maar er staat nog iets anders in het bestuursakkoord.
“Binnen dit vastgelegde kader (de plafonnering) kunnen de huidige belastingen en retributies worden vereenvoudigd of herschikt. Om de nagesteefde bestuurskwaliteit te verzekeren zullen afgeschafte of verminderde belastingen door andere inkomsten worden gecompenseerd.”
Die andere inkomsten zouden dan kunnen wijzen op méér inkomsten uit retributies. Een verhoging van wat men in het jargon als “prestaties” beschouwt. (Alleen als vanwege de “waterfactuur” zijn die in het verleden in een klap met 1,4 miljoen gestegen.)
Wat ook kan is dat men overgaat tot verkoop van patrimonium. Of meer gaat lenen.

Engagementen

Nog uit het bestuursakkoord.
“Zo engageert het nieuwe bestuur zich tot de aanpassing van de taks op het reclamedrukwerk in overeenstemming met het Vlaamse convenant, tot het schrappen of groeperen van een aantal kleine taksen van allerlei attesten en tot het toespitsen van de belasting op de onbebouwde percelen naar de speculanten beleggers.”
Op 30 november zullen we zien wat daarvan terecht is gekomen, want dan krijgen de raadsleden de nodige papieren.

Als er bepaalde ‘heffingen’ stijgen zal de oppositie zich haasten om die als belastingen te beschouwen. Beweren dat het plafond is doorbroken.
Waarop schepen van Financiën Alain Cnudde zal wijzen op een spontane groei van de belastingontvangsten. Traditioneel rekent men voor de onroerende voorheffing met een groeifactor van 2 procent en voor de personenbelasting een van 3 procent. Goed onthouden, Alain.

In een volgend stuk doen we een poging om te zeggen wat belastingen zijn.